Sỏi thận là gì, Các yếu tố gây ra sỏi thận là gì?, Điều trị sỏi thận

Sỏi thận là gì

1. Sỏi thận phổ biến như thế nào?

Trong một trăm năm qua, dữ liệu toàn cầu cho thấy tỷ lệ mắc bệnh sỏi thận ngày càng tăng, và ước tính cứ mười người thì có một người bị sỏi thận một lần trong đời.

Nguy cơ mắc bệnh sỏi thận suốt đời ở nam giới và nữ giới lần lượt là 10% và 7%. Lần khởi phát đầu tiên ở nam giới thường xảy ra sau 30 tuổi, nhưng có thể xảy ra sớm hơn. Các tình trạng khác như bệnh gút, tiểu đường và béo phì cũng có thể làm tăng nguy cơ sỏi thận.

2. Các yếu tố gây ra sỏi thận là gì?

Mặc dù nước tiểu trông giống như một chất lỏng thông thường, nó chứa hàng trăm thành phần hóa học và khoáng chất. Khoáng chất trong nước tiểu sẽ kết tinh khi bão hòa, đầu tiên hình thành sỏi và cuối cùng hình thành sỏi. Khi nước tiểu chứa quá nhiều khoáng chất hoặc lượng nước tiểu bị giảm do thiếu nước sẽ hình thành sỏi.

Trong khoảng 90% trường hợp, thành phần khoáng chất chính của sỏi thận là canxi, thường được kết hợp với oxalat, photphat hoặc các chất khác. Trong một số trường hợp hiếm hoi, sỏi thận bao gồm axit uric (5-10%) hoặc struvite (5-15%). Trong một số trường hợp hiếm hoi, chúng cũng có thể chứa các thành phần như cystine hoặc một số loại thuốc.

3. Các loại sỏi thận

• Sỏi canxi

• Khoảng 90% sỏi thận là canxi oxalat hoặc canxi photphat canxi hóa, và gần 80% sỏi thận được tạo thành từ canxi và oxalat.
    

• Sỏi axit uric Sỏi axit

• uric được tạo ra khi cơ thể phân hủy protein. Nước tiểu bão hòa với axit uric khi có tính axit (pH <5,5). Chế độ ăn nhiều protein động vật (thịt) có nhiều khả năng gây ra sự hình thành sỏi axit uric. Các yếu tố nguy cơ khác bao gồm bệnh gút, hóa trị hoặc bệnh luân chuyển tế bào cao ( Chẳng hạn như các bệnh tăng sinh tủy).
  

•  

• Struvite (sỏi truyền nhiễm)

• struvite bao gồm các tinh thể magiê, amoni, phốt pho, canxi cacbonat và canxi photphat và là kết quả của nhiễm trùng đường tiết niệu tái phát. Một số vi khuẩn niệu đạo có thể phân hủy urê trong nước tiểu thành amoni và tạo ra chất kiềm trong nước tiểu. Một số loại sỏi struvite có thể phát triển thành những viên sỏi rất lớn và có hình quả thận nên được gọi là “sỏi nhung”.
    

• Sỏi cystine Sỏi

• cystine chiếm 1% tổng số sỏi thận, do một bệnh di truyền hiếm gặp gây ra hàm lượng cystine cao trong nước tiểu và có thể xảy ra ở trẻ em.

4. Các triệu chứng của bệnh sỏi thận

Sự hình thành sỏi thận có thể chậm và không có triệu chứng, nhưng một khi chúng "rơi" từ thận xuống niệu quản (niệu quản là một ống thông cơ mỏng nối thận với bàng quang), nó có thể gây ra ba tình trạng sau.

Các triệu chứng của bệnh sỏi thận

• Đau Đau Sỏi Thận

• quặn thận là một trong những loại đau dữ dội nhất xảy ra trên cơ thể con người, nguyên nhân là do niệu quản bị tắc nghẽn và tạo áp lực lên thận. Cơn đau thường lan tỏa dọc theo đường tiết niệu, bắt đầu từ lưng và kéo dài xuống bụng dưới, bẹn và thậm chí cả vùng sinh dục. Cơn đau quặn thận xảy ra rất đột ngột, cơn đau có thể nhanh chóng trở nên không thể chịu nổi, và thường kèm theo buồn nôn và nôn. Khi sỏi đến nửa dưới đường tiết niệu gần bàng quang có thể gây tiểu nhiều lần, tiểu gấp, tiểu buốt.
    
  
   
• 
    

• Tắc nghẽn đường tiết niệu so sỏi thận

• Nếu sỏi mắc kẹt trong niệu quản, đường tiểu sẽ bị tắc nghẽn, gây áp lực lên thận và sưng nước. Triệu chứng này được gọi là "thận ứ nước". Sự tắc nghẽn liên tục của đường tiết niệu có thể gây ra tổn thương vĩnh viễn, và sự tắc nghẽn ẩn của thận cuối cùng có thể dẫn đến suy thận.

Chẩn đoán bệnh sỏi thận

Chẩn đoán phải được xác nhận bằng chụp X quang, có thể bao gồm các kỹ thuật hình ảnh sau:

• Siêu âm quét
• Kiểm tra X-quang (còn gọi là kiểm tra X-quang thận-niệu quản-bàng quang KUB)
• Chụp ảnh tĩnh mạch (IVU)
• Chụp cắt lớp vi tính không phát triển

Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng chụp cắt lớp vi tính không cản quang là phương pháp chẩn đoán hình ảnh chính xác nhất để phát hiện sỏi đường tiết niệu, có thể chẩn đoán sỏi nhỏ 1-2 mm. Siêu âm tuy không có độ chính xác cao nhất nhưng do không có tính phóng xạ nên đây là phương pháp được ưu tiên cho trẻ em và phụ nữ có thai, chụp đường tĩnh mạch là phương pháp thường được sử dụng trước đây, hiện nay nó đã được thay thế dần bằng chụp vi tính và ít được sử dụng.

Các phương pháp phát hiện thường được sử dụng khác bao gồm:

• Các triệu chứng của nhiễm trùng (sốt, phân tích nước tiểu)
• Chức năng thận (phân tích máu)
• Hàm lượng canxi và urat trong máu
• Phân tích đá

Một số bệnh nhân có sỏi tái phát có thể được yêu cầu kiểm tra chuyển hóa toàn diện bao gồm lấy và phân tích nước tiểu 24 giờ để hỗ trợ các bác sĩ xác định các lựa chọn phòng ngừa tái phát sỏi. Đánh giá chuyển hóa này chỉ có thể được thực hiện từ bốn đến sáu tuần sau khi điều trị sỏi cấp tính.

Điều trị sỏi thận

Sỏi thận có thể được điều trị bằng các phương pháp sau tùy theo kích thước và vị trí của chúng:

a) Thuốc chữa sỏi thận

Bước đầu tiên của quá trình điều trị là giảm đau, nói chung, thuốc được lựa chọn đầu tiên là thuốc chống viêm không steroid, trong khi một số bệnh nhân cần dùng thuốc giảm đau mạnh hơn.

Sau đó, bước tiếp theo là làm lỏng sỏi và đào thải chúng qua nước tiểu, trong đó việc uống nước có thể giúp đào thải sỏi ra ngoài cơ thể. 68% trường hợp sỏi có kích thước nhỏ hơn 5 mm có thể được thải ra ngoài một cách tự nhiên, tuy nhiên tỷ lệ loại sỏi có kích thước từ 6 đến 10 mm giảm xuống còn 47%.

Điều trị loại bỏ sỏi bằng thuốc: Việc sử dụng thuốc chẹn thụ thể Alpha và các loại thuốc khác có thể giúp thư giãn cơ niệu quản và tăng cơ hội loại bỏ sỏi tự phát.

b) Tán sỏi bằng sóng xung kích ngoài cơ thể (ESWL)

Đây là phương pháp điều trị ưu tiên cho sỏi thận hoặc sỏi niệu quản nhỏ. Ưu điểm của nó là ít xâm lấn, ít rủi ro và không cần gây mê toàn thân. Trước khi điều trị, chụp Xquang hoặc siêu âm để xác định vị trí của sỏi, sau đó đặt bệnh nhân nằm ngửa, dùng máy đập đá phát ra sóng xung kích mạnh để làm vỡ sỏi, tạo thành các mảnh nhỏ để đào thải ra ngoài. Những viên sỏi đã được nghiền nát có thể cảm thấy hơi đau hoặc tiểu máu trong quá trình bài tiết. Thao tác này thường được thực hiện bằng phương pháp phẫu thuật ban ngày kết hợp với gây mê tĩnh mạch.

c) Tán sỏi bằng laser nội soi niệu quản (URSL)

Nếu sỏi kẹt trong niệu quản, phẫu thuật viên có thể dùng ống soi niệu quản đưa vào niệu quản, đồng thời dùng tia laser holmium phá vỡ sỏi thành bột dưới góc nhìn trực tiếp của màn huỳnh quang. Đối với những trường hợp sỏi thận mà điều trị tán sỏi ngoài cơ thể không thành công, một ống soi niệu quản mềm và nhỏ cũng có thể được đưa vào thận để làm tan sỏi. Loại phẫu thuật này thường được thực hiện dưới gây mê toàn thân và có thể đặt stent niệu quản sau khi phẫu thuật. Nói chung, họ có thể được xuất viện vào ngày đầu tiên sau khi phẫu thuật.

d) Cắt thận qua da (PCNL)

Sỏi lớn (trên 2cm) rất khó xử lý bằng nội soi niệu quản và cần được lấy ra khỏi thận thông qua phẫu thuật cắt thận qua da. Bác sĩ sẽ rạch một vết thương nhỏ trên lưng bệnh nhân, dùng ống soi thận để xuyên qua nó và dùng sóng xung kích hoặc thiết bị siêu âm để phá vỡ sỏi. Phẫu thuật thường được tiến hành dưới gây mê toàn thân, nguy cơ chảy máu và nhiễm trùng cao. Bệnh nhân thường phải nhập viện để theo dõi trong vài ngày sau khi phẫu thuật.

Phòng ngừa sỏi thận

Đối với từng bệnh nhân, sỏi do các vấn đề chuyển hóa gây ra và cần được xử lý thông qua các phương pháp đánh giá và điều trị cụ thể. Đối với hầu hết bệnh nhân, sự tương tác giữa gen và môi trường dẫn đến việc hình thành sỏi.

Người ta ước tính rằng 50% nguy cơ mắc bệnh sỏi thận bắt nguồn từ gen, không thể thay đổi được. Tuy nhiên, 50% nguy cơ khác đến từ các yếu tố môi trường như chế độ ăn uống, uống nước và béo phì.

Các kế hoạch y tế có thể được lập riêng theo từng bệnh nhân khác nhau. Sau đây là một số khuyến cáo chung để phòng ngừa sỏi, có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho hầu hết bệnh nhân sỏi để giảm nguy cơ mắc sỏi:

Uống nước phòng sỏi thận

Hầu hết mọi người thực sự đang ở trong tình trạng không đủ nước. Cuộc sống bận rộn, tiếp xúc với điều hòa hay máy sưởi trong thời gian dài, mất nước khi vận động, bay đường dài dễ dẫn đến tình trạng thiếu nước trong thời gian dài.

Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng tăng cường uống nước có thể làm giảm tái phát sỏi một cách hiệu quả. Nên uống hai đến ba lít nước mỗi ngày và nước tiểu nên có màu sáng chứ không phải màu vàng đậm.

Chế độ ăn kiêng phòng sỏi thận

Nguy cơ bị sỏi cũng phụ thuộc vào thói quen ăn uống. Vì sức khỏe tổng thể của cá nhân và giảm nguy cơ sỏi, người ta nên tiêu thụ thực phẩm giàu chất xơ như trái cây tươi, rau, các sản phẩm từ sữa và ngũ cốc để duy trì một chế độ ăn uống cân bằng. Đồng thời, nên kiểm soát lượng thịt ăn vào (<100g mỗi ngày), vì đạm động vật là một trong những nguy cơ gây sỏi. Ngoài ra, việc đảm bảo chế độ ăn ít muối cũng vô cùng quan trọng

Sỏi đường tiết niệu là gì?

Sỏi đường tiết niệu là những viên sỏi tích tụ trong hệ thống tiết niệu, có thể chia thành sỏi thận, sỏi niệu quản và sỏi bàng quang tùy theo vị trí của sỏi. 

Ngoài ra, nó cũng có thể được chia thành nhiều loại khác nhau tùy theo thành phần hóa học của nó. Các loại và vị trí sỏi khác nhau có nguyên nhân, triệu chứng và phương pháp điều trị khác nhau. 

Bệnh sỏi tiết niệu ởnhững người có nguy cơ caolà một căn bệnh phổ biến và đáng lo ngại, những người từ 30 đến 50 tuổi dễ mắc phải hơn, tỷ lệ mắc bệnh ở nam giới gấp 4 lần nữ giới và tỷ lệ tái phát khá cao.

Các triệu chứng của sỏi tiết niệu

Hầu hết bệnh nhân bị sỏi tiết niệu không có triệu chứng. Tuy nhiên, nếu sỏi rơi từ thận xuống niệu quản và gây tắc nghẽn, các triệu chứng rõ ràng hơn như đau bụng có thể xuất hiện. Các triệu chứng phổ biến bao gồm:

đau bụng

cảm thấy buồn nôn và nôn mửa

đái ra máu

Nhiễm trùng và ớn lạnh

Thay đổi thói quen đi tiểu

Thay đổi thói quen đi tiểu

Cũng có thể phát hiện sỏi tiết niệu thông qua kiểm tra sức khỏe. Điều này là do hầu hết các cuộc kiểm tra sức khỏe toàn diện đều bao gồm xét nghiệm nước tiểu; nếu nước tiểu chứa quá nhiều hồng cầu, đó có thể là dấu hiệu ban đầu của sỏi tiết niệu.

Tán sỏi bằng sóng xung kích ngoài cơ thể là gì?

Tán sỏi bằng sóng xung kích ngoài cơ thể là phương pháp điều trị sỏi đường tiết niệu thường được áp dụng. Sóng xung kích là sóng xung cơ học, không phải sóng điện từ. Sử dụng thiết bị nghiền đá để gửi các sóng xung kích năng lượng cao qua bề mặt của cơ thể để tiếp cận trực tiếp với đá và nghiền nó. Sau khi điều trị, những viên sỏi đã được nghiền nhỏ sẽ được đào thải ra ngoài theo đường nước tiểu.

Ưu điểm của tán sỏi ngoài cơ thể

Nguy cơ thấp

Điều trị xâm lấn tối thiểu

Đau nhẹ

Thời gian phục hồi ngắn hơn

Tỷ lệ thành công cao

Bức xạ thấp

Có ai được điều trị bằng phương pháp tán sỏi không?

Tán sỏi là một phương pháp phẫu thuật xâm lấn tối thiểu nhưng không phải ai cũng thích hợp được mà còn phụ thuộc vào các yếu tố như vị trí, kích thước, kích thước và số lượng sỏi. Nếu nghi ngờ mình bị sỏi hoặc có các triệu chứng của sỏi đường tiết niệu, trước tiên bạn nên đến gặp bác sĩ để được tư vấn chuyên môn.

Tán sỏi có cần nằm viện không?

Trong trường hợp bình thường, phương pháp điều trị này có thể được sử dụng như một cuộc phẫu thuật trong ngày, nhưng nó còn tùy thuộc vào tình trạng thực tế của bệnh nhân. Sau khi được điều trị, bệnh nhân có thể xuất viện sau vài giờ nghỉ ngơi, hoặc nằm viện để theo dõi tùy từng trường hợp cụ thể.

Có tác dụng phụ nào từ phương pháp tán sỏi ngoài cơ thể không?

Sau khi điều trị, các tác dụng ngoại ý tạm thời có thể xảy ra, nhưng hầu hết là nhẹ và thoáng qua, chẳng hạn như đau nhẹ giữa thắt lưng và bụng dưới, và một lượng nhỏ máu trong nước tiểu. Vui lòng kiểm tra với bác sĩ của bạn để biết chi tiết.

Read More